Szczegóły

Maja Kiedrowska

Logopedyczne

13 kwietnia 2023

Utworzono: 13 kwietnia 2023

Odsłony: 184

 

 

Prawidłowy rozwój mowy jako istotny element dojrzałości szkolnej.

Wielu rodziców przyszłych uczniów, którzy rozpoczną naukę w szkole zastanawia się, czy jego dziecko poradzi sobie w nowej sytuacji, czy podoła obowiązkom i trudnościom szkolnym. Niepokój ten jest uzasadniony, bowiem podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego jest dla niego ważnym etapem życiowym, mającym znaczenie dla jego przyszłości. Warunkiem sukcesów szkolnych dla ucznia przekraczającego próg szkolny jest osiągnięcie przez niego dojrzałości szkolnej.

 

Dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do rozpoczęcia systematycznej nauki, gotowość do wejścia w nowe obowiązki i nowe środowisko.

Na tę pełną gotowość szkolną 6 latka składają się:

*dojrzałość fizyczna;

*dojrzałość umysłowa;

*dojrzałość emocjonalno - społeczna;

*dojrzałość do czytania i pisania;

*dojrzałość do matematyki

 

Przyszły uczeń z dojrzałością fizyczną charakteryzuje się ogólną sprawnością ruchową, a jego rozwój biologiczny przebiega prawidłowo. Jest on odporny na choroby i zmęczenie. Posiada dobrą sprawność motoryczną, manualną, poprawną koordynację ruchową, prawidłowe jest funkcjonowanie zmysłów.

 

Pod względem dojrzałości umysłowej dziecko jest aktywne poznawczo. Interesuje się ono czytaniem i pisaniem. Dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu i środowisku. Rozporządza zasobem doświadczeń i wyobrażeń będących podstawą do rozwoju pojęć. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczyciel. Rozumie i spełnia jego polecenia. Posiada umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyrażania życzeń, pytań, własnych sądów, wniosków i ocen.

 

Dziecko z dojrzałością emocjonalno–społeczną jest w znacznym stopniu samodzielne. Chętnie i łatwo nawiązuje kontakty z nauczycielem i rówieśnikami. Posiada umiejętność podporządkowania się niezbędnym wymaganiom dyscypliny. Jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela. Cechuje je taki stan równowagi nerwowej, który umożliwia opanowanie reakcji emocjonalnych.

 

W zakresie dojrzałości do czytania i pisania przyszły uczeń umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dźwięków, ich porównywania i odtwarzania. Posiada orientację przestrzenną i pamięć ruchową. Ponadto umie kontrolować wzrokiem własne ruchy, co pozwala dziecku świadomie nimi kierować.

 

Pod względem dojrzałości do matematyki dziecko rozumie i potrafi określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu. Potrafi sklasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Umie na konkretach dodawać i odejmować w zakresie 10.

 

 Pośród wymienionych osiągnięć i umiejętności, jakie powinno posiadać dziecko gotowe do podjęcia nauki w szkole, szczególne miejsce zajmuje prawidłowy rozwój mowy.

Mowa jako narzędzie myślenia w znacznym stopniu odzwierciedla poziom rozwoju umysłowego dziecka. Dlatego dobrze przygotowane do szkoły dziecko powinno:

*rozumieć bardziej złożone polecenia;

*posiadać umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyrażania życzeń, pytań, własnych sądów;

*umieć wypowiedzieć się kilkoma zdaniami na dany temat, omówić treść obrazka, posługiwać się czasownikami, łącznikami wyrazowymi – przyimkami;

*powinno mówić pełnymi zdaniami, poprawnie zbudowanymi pod względem gramatycznym;

*prawidłowo artykułować poszczególne głoski;

*słuchając czytelnej treści powinno dostrzegać w niej związki treściowe, przyczyny zdarzeń, zjawisk, przewidywać skutki określonych działań.

 

Tak więc od przyszłego ucznia, który rozpocznie naukę w klasie I oczekuje się swobodnego wypowiadania się na bliskie mu życiowo tematy, umiejętności powtórzenia usłyszanego opowiadania, słownego opisu obrazków, powiedzenia z pamięci wierszyka czy też tekstu piosenki. Prawidłowo rozwinięte dziecko w tym wieku powinno mówić pełnymi zdaniami, poprawnie zbudowanymi pod względem gramatycznym oraz prawidłowo wymawiać wszystkie dźwięki ojczystego języka.

 

Gdy rozwój mowy dziecka nie przebiega prawidłowo mamy do czynienia z zaburzeniami mowy bądź z wadami wymowy. W takiej sytuacji niezmiernie ważna jest właściwa opieka i terapia logopedyczna. Bowiem zaburzenia mowy mogą przyczynić się do trudności w opanowaniu umiejętności szkolnych oraz do niepowodzeń w nauce. Dziecko źle mówiące często pisze z błędami, słabo czyta, przejawia zahamowania w swobodnym wypowiadaniu się. Najczęściej spotykane błędy wiążą się z seplenieniem, reraniem, ubezdźwięcznieniem głosek dźwięcznych, co często prowadzi do zmiany znaczenia wyrazu.

 

Zadanie intensywnego przygotowania dziecka do szkoły polega między innymi na roztaczaniu troskliwej opieki nad ostatnią fazą kształtowania się mowy, tak aby była ona już dojrzała, gdy dziecko wstąpi w progi szkoły. Zapobieganie i korekcja wad wymowy, to również w prostej zależności zapobieganie trudnościom i niepowodzeniom szkolnym.

 

Oto ważniejsze zalecenia dotyczące wczesnej profilaktyki logopedycznej:

1.Zwróć uwagę na sposób oddychania dziecka. Wdech i wydech przy spoczynku lub milczeniu powinien się odbywać przez nos. Jeśli przy oddychaniu dziecko ma otwartą buzię, powinno Cię to zaniepokoić.

 

2.By dobrze mówić, trzeba dobrze słyszeć. Jeśli musisz powtarzać polecenia lub prośby wydawane dziecku, sprawdź, co z jego słuchem. Dobry odbiór komunikatu, prawidłowe funkcjonowanie słuchu, to połowa sukcesu.

 

3.Mówiąc do dziecka, nie spieszczaj form wyrazów. Tylko prawidłowa wymowa i zachowanie poprawnych form gramatycznych dadzą pożądany efekt w postaci prawidłowej wymowy.

 

4.Do dziecka należy mówić powoli, wyraźnie. Wypowiedzi osób z najbliższego otoczenia powinny być poprawne.

 

5.Zwróć uwagę na język, wargi, policzki, podniebienie miękkie i ułożenie zębów. Jeśli masz wątpliwości co do ich ułożenia, wielkości czy ruchliwości, udaj się do specjalisty po konsultacje.

 

6.Dziecko powinno reagować na aktywność uczuciową i słowną otoczenia. Nie należy gasić naturalnej skłonności dziecka do mówienia obojętnością, cierpką uwagą, lecz słuchać uważnie wypowiedzi, zadawać dodatkowe pytania.

 

7.Ucz dziecko gryzienia od momentu, gdy tylko zaczniesz podawać pokarmy stałe. Gryzienie wpływa na prawidłowe połykanie pokarmów, ułożenie zębów i prawidłowe ruchy języka. Zrezygnuj ze smoczka, jest on często przyczyną wadliwego zgryzu i infantylnego połykania śliny.

 

8.Czytaj dziecku jak najwięcej książek od samego początku, samemu bawiąc się czytaniem. Modeluj głos, zmieniaj intonację. Dziecko w ten sposób nauczy się rozpoznawać różne emocje, zanim samo będzie świadomie ich używać.

 

9.Wprowadź do zabawy gimnastykę buzi i języka. Ćwiczenia logopedyczne nie muszą być nudne! Niech to będzie zabawa dla Ciebie i dziecka.

 

10.Ćwiczenia wykonujcie systematycznie, wtedy przyniosą oczekiwany efekt. Ćwiczyć można zawsze i wszędzie.            

 

Logopeda, mgr Maja Kiedrowska

Szczegóły

Maja Kiedrowska

Odsłony: 365

Mowa

Charakterystyka właściwości mowy dziecka w wieku przedszkolnym:

 

Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną, dziecko przyswaja sobie ją od najbliższego otoczenia drogą naśladownictwa.

Wielokrotnie powtarzane przez rodziców nazwy przedmiotów, znajdujących się w otoczeniu dziecka, zostawiają słuchowe ślady w jego mózgu. Dziecko, usłyszawszy daną nazwę, potrafi sobie wyobrazić przedmiot, do którego ona się odnosi, czyli potrafi zrozumieć znaczenie słowa, a z czasem potrafi również nazwać przedmiot. Rozwój mowy postępuje równolegle z rozwojem motoryki narządów artykulacyjnych. Mowa wytwarza się dzięki skoordynowanej aktywności muskulatury języka, warg, gardła itp. Do rozwoju i koordynacji poszczególnych części aparatu artykulacyjnego potrzebny jest czas i aktywne ćwiczenia.

Rozwój mowy dziecka trwa kilka lat i w jego przebiegu wyodrębniają się pewne okresy, których czas trwania, u dziecka normalnie rozwijającego się, można w przybliżeniu określić w sposób następujący:

·        okres melodii (0-1 r. ż.),

·        okres wyrazu (1-2 r. ż.),

·        okres zdania (2-3 r. ż.),

·        okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 r. ż.).

W wychowaniu przedszkolnym szczególnie ważne są dwa ostatnie okresy, dlatego zostaną one omówione szczegółowo.

Okres zdania (od 2 do 3 roku życia).

Dziecko zaczyna rozumieć mowę rodziców, dotyczącą członków rodziny, interesujących je przedmiotów lub aktualnych wydarzeń. Pierwsze zdania są dwuwyrazowe i wyłącznie twierdzące. Dosyć szybko pojawiają się proste zdania pytające i rozkazujące. Z części mowy najczęściej używane są rzeczowniki, będące nazwami konkretnych przedmiotów, występujących w otoczeniu dziecka, np. pokarmów, napojów, zwierząt, części ciała, części ubrania. Czasowniki oznaczające czynności fizjologiczne, ruch, pozycje, używane są początkowo w formie bezokolicznika, ale wkrótce pojawiają się w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłymi, aczkolwiek nie zawsze poprawnie. Mowa dziecka staje się zrozumiała i to nie tylko dla osób z najbliższego otoczenia. Najwięcej nowych słów dziecko przyswaja sobie w 2-3 roku życia. Okres ten jest przełomowy w rozwoju mowy, gdyż dziecko przyswaja sobie wtedy podstawy systemu leksykalnego i morfologicznego języka, jakim mówi jego otoczenie, a dalsze lata przynoszą jego doskonalenie.

W tym okresie dziecko powinno już wypowiadać głoski: p, b, m, f, w, k, g, ch, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń oraz zmiękczone: pi, bi, mi, ki, gi.

Pod koniec tego okresu mogą pojawiać się już głoski: s, z, c, dz a nawet: sz, ż, cz, dż. Wymienione głoski nie zawsze są pełnowartościowe, a czasem bywają zastępowane innymi łatwiejszymi głoskami, wskutek małej sprawności narządów artykulacyjnych. Najczęściej występują zmiękczenia powyższych głosek.

Okres swoistej mowy dziecięcej (od 3-7 roku życia).

Dziecko 3-letnie potrafi porozumieć się z otoczeniem, mowa jego jest już w pewnym stopniu ukształtowana. Nie znaczy to jednak, że jest pozbawiona błędów i że jej rozwój nie odbywa się w dalszym ciągu. Dziecko zaczyna odróżniać dźwięki: s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników. Pod koniec czwartego roku życia ( nie zawsze) może pojawić się także głoska r, wcześniej dziecko pomijało ją lub zastępowało inną. Około 4-5 roku życia pojawiają się głoski: sz, ż, cz, dż, choć mogą być jeszcze wymawiane jak: s, z, c, dz. Mowa dziecka daleka jest od doskonałości. Wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe - uproszczone. Występują zlepki wyrazów i nowotwory językowe.

Tak więc, dziecko 3-letnie powinno już wymawiać wszystkie samogłoski, tak ustne, jak i nosowe:

a, o, e, u, i, y, ą, ę, chociaż w mowie jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana samogłosek: a=o, e=a, i=y. Jest to związane z nie wykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych. Powinny występować również spółgłoski twarde i zmiękczone: m, mi, b, bi, p, pi, f, fi, w, wi, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ki, gi, ch, t, d, n, l, li, j, ł. W wieku tym pojawiają się głoski: s, z, c, dz, a nawet: sz, ż, cz, dż.

Ogólnie biorąc, mowę dziecka 3-letniego cechuje zmiękczanie głosek: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, które często są wymawiane jako ś, ź, ć, dź, r może być wymawiane jak j lub l, zamiast f występuje ch i odwrotnie.

Wymowa dziecka 4- letniego różni się pod względem dźwiękowym. Utrwalają się takie głoski jak: s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już wymawiać ich jak: ś, ć, dź, ź. Może pojawić się głoska r, choć jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić. Głoski: sz, ż, cz, dź dziecko jeszcze zamienia na: s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź.

 

Mowa dziecka 5- letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Głoski: sz, ż, cz, dż, które pojawiały się w czwartym roku życia, zaczynają się ustalać. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą jeszcze być wymawiane jak: s, z, c, dz. Głoska r powinna być wymawiana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie.

Mowa dzieci 6- letnich powinna już być opanowana pod względem dźwiękowym.

Mówienie jest sprawnością, której trzeba się uczyć, tak jak wszelkich innych sprawności. Jest to możliwe dzięki sukcesywnemu dojrzewaniu różnych organów mowy. Po urodzeniu żaden z tych organów nie jest jeszcze gotowy do swych czynności. Mowa wytwarza się dzięki skoordynowanej aktywności muskulatury języka, warg, gardła, podniebienia, krtani i płuc.

Przedstawiony wyżej rozwój mowy postępuje równolegle z rozwojem motoryki narządów artykulacyjnych. Dziecko ćwiczy narządy artykulacyjne poprzez czynności ssania, połykania, żucia. W ten sposób język przygotowuje się do wymowy głosek. Najtrudniejsze głoski: sz, ż, cz, dż oraz r wymagają dodatkowych precyzyjnych ruchów, np. uniesienie języka, ruchy wibracyjne. Prawidłowa artykulacja głosek warunkuje rozwój mowy dziecka. Do rozwoju i koordynacji poszczególnych części wchodzących w skład skomplikowanego narządu mowy potrzebny jest pewien okres i aktywne ćwiczenia.

 

Rozwój mowy nie u wszystkich dzieci przebiega jednakowo: u jednych szybciej, i te dzieci zaczynają mówić wcześniej, u innych zaś wolniej, co przejawia się późniejszymi początkami mowy i wolniejszym przyswajaniem sobie wymowy pewnych głosek. Różna może być kolejność pojawiania się poszczególnych głosek w trakcie rozwoju mowy. Stopień rozwoju mowy w danym momencie zależy od różnych czynników. Do najważniejszych należą psychofizyczny rozwój dziecka oraz wpływ środowiska.

 

Maja Kiedrowska, logopeda

 

 

Szczegóły

Maja Kiedrowska

Logopedyczne

27 listopada 2022

Odsłony: 300

 

 

Połykanie

W tym artykule, chciałybyśmy przedstawić Państwu bliżej proces połykania. Połykanie to czynność, dzięki której pokarm (również płyn, ślina) jest pobierany, rozdrabniany i transportowany z jamy ustnej przez gardło i przełyk do żołądka.

W proces połykania zaangażowanych jest około 100 mięśni twarzy, jamy ustnej, gardła oraz przełyku. Zdrowy człowiek przełyka dziennie ponad 1000 razy (najczęściej w czasie posiłków, najrzadziej w czasie snu).

Połykanie jest czynnością, która w toku rozwoju osobniczego zmienia się i rozwija. W związku z tym, wyróżniamy dwa typy połykania: niemowlęce (inaczej infantylne) oraz dojrzałe.

Połykanie niemowlęce powinno trwać do około 3.- 4. roku życia dziecka. Charakteryzuje się ono płaskim ułożeniem języka w jamie ustnej i napieraniem nim na zęby lub wsuwaniem go między dziąsła. Ponadto, dziecko podczas aktu połykania typem infantylnym, napina mięśnie ust i policzków.

Około 3-4 roku życia, czyli równocześnie z pojawieniem się wszystkich zębów mlecznych, a także z ukształtowaniem się pionizacji języka i prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, u dziecka powinno dojść do zmiany stylu połykania z dziecięcego na dojrzały. Pozycja spoczynkowa języka polega na tym, że język unosi się do podniebienia, jego przednia część jest uniesiona ku górze i lekko “przyklejona” do wałka dziąsłowego i podniebienia twardego (czyli miejsca tuż za górnymi siekaczami), a boki języka przylegają do wewnętrznej strony górnego łuku zębowego. Podczas połykania dojrzałego język przyjmuje pozycję spoczynkową – jego czubek opiera się o podniebienną część górnych zębów i dziąseł, a jego boki przywierają do górnego łuku zębowego; wargi nieznacznie napinają się, a zęby są zaciśnięte.

Na poniższych rysunkach przedstawiono dwa rodzaje połykania. Z lewej – dojrzały, z prawej – dziecięcy/infantylny.

 

U niektórych dzieci zauważa się problemy z transformacją połykania z typu dziecięcego na dojrzały. Do najczęstszych tego przyczyn należą: za długie karmienie dziecka papkami, nieprawidłowo dobrany smoczek, zbyt długie karmienie pokarmem z butelki, obniżone napięcie mięśniowe w obrębie aparatu artykulacyjnego, co w konsekwencji nie pozwala na ukształtowanie się pozycji spoczynkowej języka.

Jak możemy pomóc naszemu dziecku? Przede wszystkim należy wdrożyć ćwiczenia na pionizację języka ( ćwiczenia opisane w artykule na pionizację języka). Jeśli dziecko osiągnie tę umiejętność, należy podjąć naukę prawidłowego połykania sposobem dojrzałym, zaczynając od nauki połykania śliny. Na początku prosimy dziecko, aby uniosło czubek języka na wałek dziąsłowy i rozchyliło szeroko wargi jak do uśmiechu. Rozchylenie wargi jest niezmiernie ważne, ponieważ pozwala nam zaobserwować, co dzieje się z językiem podczas aktu połykania. Jeśli dziecko opanuje ten etap, przechodzimy do nauki picia i połykania płynów, uwzględniając te same mechanizmy, jak przy przełykaniu śliny.

Z punktu widzenia logopedy, transformacja połykania jest bardzo ważnym momentem, ponieważ zmienia się położenie języka, dochodzi do jego pionizacji, a umiejętność połykania doskonali się. Przetrwałe połykanie infantylne prowadzi do zaburzeń oddychania, wad zgryzu oraz wad wymowy, takich jak seplenienie, którego najczęstszą postacią jest między zębowa realizacja głosek (t, d, l) oraz trzech szeregów głosek (s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś,ć, ź, dź), oraz rotacyzm, czyli nieprawidłową realizację głoski „r”.

Drogi Rodzicu, teraz już wiesz, jak ważne dla Twojego dziecko jest to, jak połyka. Jeśli Twoje dziecko ma problem z osiągnięciem dojrzałego typu połykania, serdecznie zachęcamy do wykonywania codziennie odpowiednich ćwiczeń, które utrwalą prawidłowe połykanie. Pamiętaj proszę, że nauka połykania trwa tak długo, jak długo wymaga tego dziecko.

 

Maja Kiedrowska, logopeda

 

Szczegóły

Maja Kiedrowska

Logopedyczne

18 września 2022

Utworzono: 18 września 2022

Odsłony: 380

 

Pionizacja języka

Pod pojęciem pionizacji języka, kryje się umiejętność unoszenia czubka języka do miejsca za górnymi siekaczami, zwanym wałkiem dziąsłowym. Umiejętność ta jest silnie skorelowana ze zmianą typu połykania typu infantylnego na dojrzały. Proces pionizacji języka rozpoczyna się około 6 miesiąca życia i może trwać nawet do 3 roku życia.

Osiągnięcie tej umiejętności jest nie tylko ważne dla rozwoju mowy i krystalicznej artykulacji wszystkich głosek – oczywiście, umiejętność ta, jest kluczowa do prawidłowej wymowy następujących głosek języka polskiego: t, d, n, l, r, sz, ż/rz, cz, dż, ale nie tylko o to tutaj chodzi.

Brak pionizacji języka wpływa także na nieprawidłową pozycję spoczynkową języka, nieprawidłowy tor oddechowy (dziecko często oddycha przez usta), nieprawidłowe połykanie (przetrwałe połykanie infantylne, trudności podczas spożywania posiłków (trudności w formowaniu i przesuwaniu kęsów pokarmowych), powstawanie wad zgryzu oraz jak wyżej zostało wspomniane – na powstawanie wad wymowy.

Jakie mogą być zatem przyczyny braku pionizacji języka? Do najczęstszych zaliczamy:

• nieprawidłowe napięcie mięśniowe w okolicy jamy ustnej (najczęściej osłabione),

• skrócone wędzidełko podjęzykowe,

• przerośnięty 3. migdał i/lub powiększone migdały podniebienne,

• rozszczepy podniebienia i inne możliwe nieprawidłowości w budowie jamy ustnej,

• częste infekcje górnych dróg oddechowych,

• alergie,

• zbyt długie picie z butelki lub ssanie piersi (powyżej 12 miesiąca życia),

• picie z kubka niekapka,

• brak poprawnego rozszerzania diety, brak w diecie pokarmów stałych, twardych.

Na brak pionizacji języka można w większości przypadków zaradzić samemu! Wystarczą odpowiednie ćwiczenia wykonywanie kilka razy dziennie. Poniżej podajemy propozycje ćwiczeń, które możecie Państwo wykonywać w domu wraz z dzieckiem, aby poćwiczyć jego język i usprawnić proces pionizacji języka.

1. Mlaskanie (alternatywa do kląskania) – należy pilnować, aby język mocno przyklejał się do podniebienia.

2. Ssanie cukierka trzymanego przy podniebieniu lub udawanie ssania cukierka.

3. Kląskanie.

4. Liczenie górnych ząbków – czubek języka dotyka po kolei wszystkich ząbków na górze (ważne aby buzia była otwarta).

5. Rysowanie językiem kropek na podniebieniu, takich jakie ma muchomor.

6. Młotek – szybkie uderzanie czubkiem języka w wałek dziąsłowy – buzia otwarta(język udaje młotek, który wbija gwoździa).

Serdecznie zachęcamy Państwa do wykonywania powyższych ćwiczeń oraz do

konsultacji z nami w przypadku wątpliwości i nasuwających się pytań.

 

Maja Kiedrowska, logopeda